Zandwinning

Voor de meeste mensen is zand gewoon zand. Zwart zand voor in de tuin en geel zand voor in de zandbak. Zand op een zonnig strand en zand dat op een winderige dag in je gezicht waait. Eigenlijk staan we er helemaal niet bij stil. Zand is er gewoon. Terwijl bijna niemand er bij stilstaat gebruikt de Nederlandse bouwsector ieder jaar miljoenen tonnen zand en grind. Wanneer zand voor dergelijke specifieke doeleinden wordt gebruikt is het ineens alles behalve gewoon. De korrelgrootte en de uiteindelijke bestemming van het zand zijn dan van groot belang. Een belangrijk onderscheid is te maken tussen ophoogzand en industriezand. Ophoogzand heeft een fijnere korrel (0,1-0,3 mm) dan industriezand (0,1-7 mm). Grotere korrels worden grind genoemd. Naast deze wat algemenere toepassingen wordt ook zand geselecteerd voor hele specifieke doeleinden zoals sportvelden, paardenbakken en golfbanen.

Waar komt al dit zand eigenlijk vandaan? Behalve zand uit de zee, meren en rivieren, zijn er verspreid in Nederland een aantal locaties waar zand op het vasteland wordt gewonnen. Deze zandwinlocaties beslaan al snel enkele tientallen hectares en hebben een exploitatieperiode van zeker 20 jaar. Door het zand aan de bodem te onttrekken ontstaat een meer waarbij dieptes van ruim 30 meter niet ongebruikelijk zijn. Door het grote oppervlak en de lange exploitatieperiode hebben zandwinlocaties een grote impact op het landschap. Om versnippering van het landschap te voorkomen, willen landelijke en provinciale beleidsmakers dat zandwinning wordt geconcentreerd op een beperkt aantal plaatsen. Zo is de zandwinning in Echten, gelegen in Zuidwest-Drenthe, als nieuwe centrale zandwinlocatie ontstaan. Vanaf 1 januari 2013 zijn er 2 centrale zandwinlocaties voor de productie van beton- en metselzand in Drenthe in gebruik. Naast Echten is dat de zandwinning Ellertshaar bij Borger.

Naast de concentratie van zandwinning op een beperkt aantal locaties is ook landschappelijke inpassing een belangrijk aspect. Om aan het eind van de exploitatieperiode een goede landschappelijke inpassing te garanderen, is er voordat er ook maar één korrel zand is gewonnen een plan gemaakt over hoe het gebied er over 25 jaar uit zal komen te zien.